Ερωτήσεις και απαντήσεις για την ψυχοθεραπεία
Τι είναι η ψυχοθεραπεία;
Ψυχοθεραπεία είναι η θεραπεία των ψυχολογικών προβλημάτων με τη χρήση ψυχολογικών μεθόδων. Οι μέθοδοι αυτές προέρχονται πάντα από κάποια θεωρία, η οποία εξηγεί πώς σχηματίζονται και συντηρούνται οι ψυχολογικές δυσκολίες, αλλά και με ποιον τρόπο θεραπεύονται.
Τι στόχους έχει η ψυχοθεραπεία;
Μια ψυχοθεραπεία μπορεί να στοχεύει στην αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών μιας περιόδου κρίσης ή άλλων καταστάσεων, όπως είναι ένα τραυματικό γεγονός ή μια απώλεια (διαζύγιο, πένθος) ή δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Μπορεί, επίσης, να αντιμετωπίζει μια ψυχική διαταραχή και τα συμπτώματά της (κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές κλπ). Πολύ σημαντικός στόχος για πολλές ψυχοθεραπείες είναι, τέλος, η προώθηση της προσωπικής ανάπτυξης, χωρίς να υπάρχουν υποχρεωτικά κάποια συμπτώματα.
Τι είδη ψυχοθεραπείας υπάρχουν;
Η πιο διαδεδομένη μορφή ψυχοθεραπείας είναι η ατομική ψυχοθεραπεία. Υπάρχουν μορφές ψυχοθεραπείας που απευθύνονται σε ζευγάρια (θεραπεία ζεύγους ή συζυγική), σε οικογένειες (οικογενειακή θεραπεία) και σε ομάδες ατόμων (ομαδική ψυχοθεραπεία).
Ποιος ασκεί την ψυχοθεραπεία;
Την ψυχοθεραπεία, προφανώς, την ασκεί ο ψυχοθεραπευτής, ο οποίος μπορεί να είναι είτε ψυχολόγος είτε ψυχίατρος. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν υπάρχει νομοθετική κατοχύρωση της ειδίκευσης στην ψυχοθεραπεία, με αποτέλεσμα να δηλώνουν ψυχοθεραπευτές άτομα χωρίς την απαραίτητη εκπαίδευση. Γενικά, όμως, για να γίνει κάποιος ψυχοθεραπευτής, πρέπει να παρακολουθήσει, μετά τις βασικές σπουδές, κάποιο πολυετές πρόγραμμα ειδίκευσης σε μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Η εκπαίδευση αυτή περιλαμβάνει, συνήθως, μαθήματα, σεμινάρια και, το βασικότερο, πρακτική άσκηση, δηλαδή ανάληψη περιστατικών από τον εκπαιδευόμενο, με την εποπτεία κάποιου έμπειρου ψυχοθεραπευτή, ο οποίος έχει πιστοποιηθεί ως επόπτης.
Τι περιλαμβάνει μια ψυχοθεραπεία;
Όλες οι ψυχοθεραπείες είναι μέθοδοι μάθησης. Όλες σκοπεύουν να αλλάξουν τους ανθρώπους: να τους κάνουν να σκεφτούν διαφορετικά (το γνωστικό επίπεδο), να νιώσουν διαφορετικά (το επίπεδο του συναισθήματος), να δράσουν διαφορετικά (το επίπεδο της συμπεριφοράς).
Μερικές ψυχοθεραπείες συνηθίζουν να χρησιμοποιούν πιο «ενεργητικές» μεθόδους μάθησης και οι θεραπευόμενοι ουσιαστικά μαθαίνουν μόνοι τους, μέσω της δράσης: για παράδειγμα, κάποιες ψυχοθεραπείες χρησιμοποιούν δραστηριότητες, όπως το παιχνίδι ρόλων ή η «δουλειά για το σπίτι», η οποία συνήθως συνίσταται στο να κάνει ο πελάτης κάτι που συνήθως δε θα έκανε (π.χ. να τολμήσει να μπει σε ένα πολυσύχναστο μέρος). Άλλες ψυχοθεραπείες τείνουν να χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους μάθησης, βασιζόμενες στο διάλογο, τη λογική και τη μετάδοση και επεξεργασία πληροφοριών.
Καλά όλ’ αυτά, αλλά φοβάμαι ότι ο ψυχοθεραπευτής θα με κρίνει…
Η ψυχοθεραπεία είναι ένας τόπος ασφαλής, όπου μπορεί ο πελάτης να ανιχνεύσει απαγορευμένα συναισθήματα, τάσεις και εμπειρίες, να αποκαλυφθεί όσο πληρέστερα γίνεται και να επιχειρήσει νέες συμπεριφορές. Η θεραπευτική σχέση προσφέρει στο θεραπευόμενο την εμπειρία ότι κάποιος τον αποδέχεται χωρίς να τον κρίνει και τον καταλαβαίνει ενώ έχει αποκαλύψει το βαθύτερο εαυτό του.
Στο περιθώριο, επίσης, τίθενται οι θρησκευτικές, ηθικές, πολιτικές πεποιθήσεις του ψυχοθεραπευτή, ο οποίος πρέπει να είναι σε θέση να εκτιμά κατά πόσο παρεμβάλλονται αυτές στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας. Αυτό δε σημαίνει ότι ο θεραπευτής ξεχνά τις αρχές και τις αξίες του, αλλά ότι προσπαθεί να μη βλέπει τον πελάτη υπό το πρίσμα τους.
Ναι, αλλά αν μαθευτούν όσα λέω με τον ψυχοθεραπευτή;
Υποχρέωση του ψυχολόγου αλλά και προϋπόθεση για να εγκατασταθεί μια καλή θεραπευτική σχέση είναι ο σεβασμός της εχεμύθειας και η προστασία του απορρήτου. Πολύ σημαντικό είναι, επίσης, να μην υπάρχει προσωπικό συμφέρον από πλευράς του θεραπευτή, κάτι που σημαίνει ότι αποκλείεται η ψυχοθεραπεία όπου υπάρχουν δεσμοί συγγένειας ή φιλικοί, σχέσεις εργασίας ή επαγγελματικές.
Τι είναι η ψυχοθεραπεία ;